We hebben ze nog, steenuilen in de Wijdewormer, mijn geboorteplaats waar ik trots op ben en waar het prima wonen is. Als fanatieke “vogelaar” heeft deze polder veel te bieden. Veel weidevogels en sterns, maar mijn voorkeur ligt bij de roofvogels en uilen, waarbij de steenuil mijn favoriet is.

In de Wijdewormer moeten we het doen met 5 à 7 broedparen. Als ik aangeef dat in de hele Zaanstreek nergens anders steenuilen broeden, dan weet men dat we er zuinig op moeten zijn.

In 2002 ben ik gestart als lid in de Werkgroep “Roofvogels en Uilen” met als doel: onderzoek naar en behoud van dit fascinerende uiltje. En het streven was het aantal broedparen te verhogen. Dat heb ik geprobeerd te doen door nestkasten op te hangen en de bewoners zoveel mogelijk te informeren. Daarna heb ik mijn ringvergunning gehaald, en heb ik mij verdiept in het wel en wee van de steenuilen. Door het ringen kan ik nagaan waar de jonge steenuilen naar toe verhuizen, als ze het al overleefden. En dat is soms verrassend dichtbij de geboorteplek! Maar ook een uitwisseling met de Purmer-, en Beemster steenuilen komt regelmatig voor.

Mijn intentie in 2002 was, om het aantal broedparen van 3 à 4 te verhogen naar 10 broedpaar. Dat is dus nog niet gelukt. In 2022 stopte de teller toch weer bij 5 broedpaar. Maar met 18 uilskuikens, in dat jaar, waarvan er 16 zijn uitgevlogen was ik zeer content. Jammer van de twee die het niet hebben gered.

Inmiddels hangen er rond de 35 nestkasten, in zowel de Wijdewormer als de Enge Wormer. En ik gun het iedereen om een paartje steenuilen op hun erf te hebben. Helaas werkt dat natuurlijk niet zo, ondanks het enthousiasme van de erfbewoners die er alles aan doen om een zo goed mogelijk “steenuil erf” te creëren. De steenuilen bepalen zelf welk erf ze uitkiezen en lukt het wel…..is het altijd een “feest” met de bewoners en kinderen als de jaarlijkse ringsessie op het programma staat.

Leefgebied

Waarom gaat het zo moeilijk met de steenuil in de Zaanstreek? Het leefgebied is in de loop der jaren aanzienlijk veranderd en dat geldt natuurlijk ook voor de Wijdewormer. Ooit was er het altijd groene weidelandschap, laagland met oude knotwilgen en hoogstamboomgaarden met wat vee. Veel van deze elementen zijn verdwenen. De steenuil is een holenbroeder en vanwege het gebrek aan holle ruimtes in bomen en oude schuurtjes, is men jaren geleden begonnen met het plaatsen van broedkasten.

Helaas is de steenuil nogal kieskeurig. Soms begrijp ik gewoon echt niet waarom een nestkast niet bezet raakt op een erf waar voldoende voedsel en bescherming is.

In de winterperiode staat altijd het schoonmaken van de nestkasten op het programma, want spreeuwen en mezen vinden dit ook een prima huisvesting. Dat oude nestmateriaal moet er allemaal uit. Leuke momenten zijn het als ik dan een “nieuwe”, vaak al geringde steenuil, in de nestkast aantref. Nog leuker is het als het een jong van vorig jaar is, dat ik zelf heb geringd.

Groot broedsel

Elk voorjaar check ik de kasten of er een broedsel aanwezig is en zo ja dan volgt er een spannende periode. Gewoonlijk legt een steenuil drie tot vier eieren. Soms heb je een uitzonderlijk groot broedsel zoals in 2021 dat bestond uit 6 uilskuikens (zie foto). Dat was de tweede keer sinds 2002 dat ik dit meemaakte en dat in een jaar met heel weinig muizen. Toch konden de steenuilen genoeg voedsel vinden, want de uilskuikens hadden een mooi gewicht en ze zijn allemaal uitgevlogen.

 Foto: Ron Gans

Dit grote broedsel van zes jongen trof ik aan in een nestkast dat zeven jaar onbezet bleef. En de moeder had ik het jaar daarvoor geringd als nestjong. Extra knap om er dan gelijk zoveel groot te brengen. We moeten nog wel zien of de jongen het gaan redden in de grote wereld. Als ik zeg dat meer dan de helft de eerste winter niet haalt, geeft dat wel een aan hoe lastig het is om als steenuil volwassen te worden. Ik ben benieuwd wat het nieuwe broedseizoen gaat brengen…

Ron Gans

coördinator werkgroep Roofvogels en Uilen regio 7 en Vogelbeschermingswacht Zaanstreek

Foto's: ©Ron Gans